Alzheimer

Bệnh alzheimer là một bệnh lý về não, đặc trưng bởi sự suy giảm nhiều chức năng cao cấp của vỏ não với biểu hiện đặc thù là trí nhớ suy giảm dẫn tới mất trí. Bệnh tiến triển nặng có thể khiến bệnh nhân tử vong.

1. Bệnh alzheimer là gì

2. Triệu chứng của bệnh alzheimer

• Khi nào nên đi khám bác sĩ

3. Nguyên nhân gây ra bệnh alzheimer

• Yếu tố nguy cơ mắc bệnh alzheimer

4. Điều trị bệnh alzheimer 

• Chẩn đoán
• Điều trị

5. Phòng chống bệnh alzheimer

6. Bác sĩ điều trị

7. Chia sẻ của bệnh nhân

===

Tham vấn thông tin, tư vấn và hẹn khám bệnh:

✍ Bác sĩ Nguyễn Tường Vũ

✍ Bác sĩ Lê Thành Nhân

===

1. Bệnh Alzheimer là gì?

Bệnh Alzheimer là một bệnh lý về não được đặc trưng bởi sự suy giảm nhiều chức năng cao cấp của vỏ não. Các chức năng nhận thức bị ảnh hưởng bao gồm: Trí nhớ, tư duy, định hướng, nhận biết, tính toán, ngôn ngữ, phán đoán, các năng lực học tập và xã hội…

Sự suy giảm này thường tiến triển theo thời gian và khó hồi phục, gây suy sụp đáng kể chức năng trí tuệ cũng như các vận động trong sinh hoạt thường ngày. Bệnh tiến triển nặng có thể khiến bệnh nhân tử vong. Vì vậy, người bị mất trí nhớ, đặc biệt là người cao tuổi, cần được theo dõi sát sao và điều trị phù hợp để hạn chế những hậu quả xấu của căn bệnh gây ra. Hiện nay không chỉ người già mà nhiều bạn trẻ đã mắc chứng bệnh mất trí nhớ.

2. Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Alzheimer

Lúc đầu, sự mất ngủ hoặc nhầm lẫn có thể là triệu chứng duy nhất của bệnh Alzheimer. Nhưng qua thời gian, căn bệnh làm bạn nhớ nhiều hơn, đặc biệt là những kỷ niệm gần đây. Và biểu hiện của bệnh Alzheimer khác nhau ở mỗi người.

Nếu bạn bị bệnh Alzheimer, bạn có thể là người đầu tiên nhận thấy rằng bạn đang gặp khó khăn bất thường khi ghi nhớ mọi thứ và tổ chức suy nghĩ của bạn. Hoặc bạn có thể không nhận ra rằng bất cứ điều gì là sai, ngay cả khi những thay đổi được chú ý đến các thành viên trong gia đình, bạn bè hoặc đồng nghiệp chú ý đến.

Những thay đổi về não liên quan đến bệnh Alzheimer dẫn đến rắc rối ngày càng gia tăng với:

Ký ức

Chúng ta ai cũng có thể lãng quên đi một ký ức nào đó. Việc bạn để mất thông tin về nơi bạn đặt chìa khóa hoặc quên tên của một người quen là điều bình thường. Nhưng mất trí nhớ liên quan đến bệnh Alzheimer ảnh hưởng đến khả năng làm việc và sinh hoạt của bạn.

Những người có bệnh Alzheimer có thể:

• Lặp lại các câu và câu hỏi lặp đi lặp lại, không nhận ra rằng họ đã hỏi câu hỏi trước
• Hãy quên cuộc hội thoại, cuộc hẹn hoặc sự kiện, và không nhớ họ sau
• Cất giữ những vật sở hữu thường xuyên, thường đưa chúng vào các địa điểm bất hợp lý
• Bị lạc trong những nơi quen thuộc
• Cuối cùng quên mất tên của các thành viên gia đình và đồ vật hàng ngày
• Có khó khăn trong việc tìm đúng từ để xác định các đối tượng, thể hiện suy nghĩ hoặc tham gia vào các cuộc hội thoại

Tư duy và lý luận

Bệnh Alzheimer gây khó khăn trong việc tập trung và suy nghĩ, đặc biệt là về các khái niệm trừu tượng như số. Người bệnh không thể làm được nhiều công việc cùng lúc và liên kết chúng với nhau.

Đưa ra phương án và quyết định

Phản ứng hiệu quả với các vấn đề hàng ngày ngày như nấu ăn, lái xe... càng trở nên khó khăn.

Lập kế hoạch và thực hiện các nhiệm vụ quen thuộc

Các hoạt động thường nhật đòi hỏi lập kế hoạch, chẳng hạn như lập kế hoạch và nấu ăn hay chơi một trò chơi yêu thích, trở thành một cuộc đấu tranh khi bệnh tiến triển. Cuối cùng, những người mắc bệnh Alzheimer có thể quên làm thế nào để thực hiện các công việc cơ bản như mặc quần áo và tắm rửa.

Thay đổi trong tính cách và hành vi

Sự thay đổi não xảy ra trong bệnh Alzheimer có thể ảnh hưởng đến cách bạn hành động và cảm giác của bạn. Những người có bệnh Alzheimer có thể gặp:

• Phiền muộn
• Sự thờ ơ
• Xa lánh xã hội
• Tâm trạng lâng lâng
• Không tin tưởng vào người khác
• Khó chịu và hung hăng
• Thay đổi thói quen ngủ
• Lang thang
• Mất ức chế
• Những ảo tưởng, chẳng hạn như tin tưởng một cái gì đó đã bị đánh cắp

Nhiều kỹ năng quan trọng không bị mất cho đến khi bệnh đến giai đoạn cuối. Chúng bao gồm khả năng đọc, khiêu vũ và hát, thưởng thức âm nhạc cũ, tham gia vào hàng thủ công, kể chuyện và hồi tưởng. Điều này là do thông tin, kỹ năng và thói quen học sớm trong cuộc sống là một trong những khả năng cuối cùng bị mất khi bệnh tiến triển; phần não chứa thông tin này có khuynh hướng bị ảnh hưởng sau trong quá trình bệnh. Tận dụng những khả năng này có thể thúc đẩy thành công và duy trì chất lượng cuộc sống ngay cả trong giai đoạn vừa phải của bệnh.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Khi thấy bản thân bị suy giảm trí nhớ, khó khăn trong việc thực hiện các công việc thường ngày hay có các triệu chứng như trên thì tốt nhất bạn nên đi khám bác sĩ. Việc điều trị sớm sẽ giúp cho tình trạng của bạn được khắc phục và cải thiện.

3. Nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer

Mặc dù các nguyên nhân của bệnh Alzheimer vẫn chưa được hiểu đầy đủ nhưng các nhà khoa học tin rằng đối với hầu hết mọi người, bệnh Alzheimer là do sự kết hợp của di truyền, lối sống và các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến não theo thời gian.

Một bộ não bị ảnh hưởng bởi bệnh Alzheimer có ít tế bào hơn và ít liên kết giữa các tế bào sống sót hơn là một bộ não khỏe mạnh. Khi càng ngày càng có nhiều tế bào não chết, bệnh Alzheimer dẫn tới sự co ngót của não. Khi bác sĩ kiểm tra mô não của Alzheimer dưới kính hiển vi, họ thấy hai loại bất thường được coi là dấu hiệu của bệnh:

• Mảng bám: Những khối này được gọi là beta-amyloid có thể làm hỏng và phá huỷ các tế bào não bằng nhiều cách.
• Tangles: Các tế bào não phụ thuộc vào hệ thống vận chuyển và hỗ trợ nội sinh để mang các chất dinh dưỡng và các chất liệu thiết yếu khác trong suốt quá trình kéo dài của chúng. Hệ thống này đòi hỏi cấu trúc bình thường và chức năng của một protein gọi là tau. Trong bệnh Alzheimer, các chuỗi protein tau biến thành rối loạn bất thường bên trong các tế bào não, dẫn đến sự thất bại của hệ thống vận chuyển. Sự thất bại này cũng liên quan mật thiết đến sự suy giảm và chết của tế bào não.

Yếu tố nguy cơ mắc bệnh Alzheimer

Một số yếu tố có thể khiến cho bạn có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn như:

- Tuổi tác: Alzheimer không phải là một phần của tuổi già, nhưng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer của bạn tăng lên rất nhiều sau khi bạn đạt đến độ tuổi 65. Tỷ lệ mất trí nhớ tăng gấp đôi mỗi thập kỷ sau khi 60 tuổi. Những người có sự thay đổi di truyền hiếm gặp liên quan đến bệnh Alzheimer sớm bắt đầu trải qua các triệu chứng ngay từ khi họ 30 tuổi.

- Di truyền: bạn có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer nếu trong gia đình cũng có người mắc bệnh. 

- Mắc hội chứng Down: Nhiều người bị hội chứng Down phát triển bệnh Alzheimer. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Alzheimer có xu hướng xuất hiện trước từ 10 đến 20 năm ở những người bị hội chứng Down so với những người bình thường. Một gen chứa trong nhiễm sắc thể gây ra hội chứng Down làm tăng đáng kể nguy cơ bệnh Alzheimer.

- Giới tính: phụ nữ có tỉ lệ mắc bệnh Alzheimer cao hơn nam giới, một phần là bởi vì họ có tuổi thọ cao hơn. 

- Suy giảm nhận thức mức độ nhẹ: những người có suy giảm nhận thức nhẹ (MCI), có vấn đề về bộ nhớ hoặc những triệu chứng khác về suy giảm nhận thức nhưng không nghiêm trọng để được chẩn đoán là chứng sa sút trí tuệ cũng có nguy cơ bị mắc bệnh Alzheimer.

- Chấn thương đầu: những người bị từng bị chấn thương đầu nghiêm trọng có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn những người bình thường.

- Lối sống không khoa học: lối sống ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe của một người. Và dĩ nhiên bạn sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheimer và cả các bệnh khác nữa nếu có một lối sống không tốt.

4. Điều trị bệnh Alzheimer

Chẩn đoán

Các bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh bằng cách kiểm tra sức khỏe tổng quát, bệnh sử và trí năng của người bệnh. Ngoài ra, sẽ kiểm tra thêm khả năng lý luận, phối hợp tay và mắt, cân bằng, cảm nhận cảm giác. Đồng thời, bác sĩ cũng tìm kiếm dấu hiệu của trầm cảm.

Thủ thuật quét não và xét nghiệm máu có thể được dùng để tìm kiếm các nguyên nhân khác gây mất trí như suy giáp hay thiếu vitamin B12.

Điều trị

Khi phát hiện người thân trong gia đình có các biểu hiện bất thường về trí nhớ cần đưa bệnh nhân đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám toàn diện, tìm ra nguyên nhân gây mất trí và áp dụng các biện pháp trị liệu đặc hiệu như: dùng thuốc, trị liệu tâm lý, phục hồi tâm lý xã hội... Việc điều trị nên được tiến hành càng sớm càng tốt. 

Bệnh Alzheimer không thể chữa khỏi. Thuốc được chỉ định chỉ có thể làm chậm diễn tiến bệnh, bao gồm thuốc ức chế cholinesterase và memantine. Ngoài ra, bác sĩ có thể kê thêm thuốc an thần giúp giảm lo âu, trầm cảm, kích động, và các vấn đề về hành vi khác.

Người bệnh sẽ gặp khó khăn thích nghi với sự thay đổi môi trường sống, vì vậy người thân nên cố gắng không thay đổi môi trường sống của người bệnh (nhà ở, người chăm sóc,…) trừ khi thật cần thiết.

5. Phòng chống bệnh Alzheimer

Để phòng tránh bệnh alzheimer, cách hiệu quả nhất vẫn là bạn nên luyện tập trí não. Để giữ cho não bộ được linh hoạt cần thực hiện bài tập thần kinh bằng cách sử dụng các giác quan tạo ra sự liên kết mới trong vùng não điều khiển cảm giác. Việc này cần tiến hành đều đặn với những bài tập đơn giản giúp khôi phục trí nhớ, kích thích sự nhạy bén của các giác quan. 

Bạn nên đọc ngay:

• Triệu chứng của hội chứng mất trí nhớ thường xuyên alzheimer. 
• Nguyên nhân của hội chứng mất trí nhớ thường xuyên alzheimer.
• Điều trị hội chứng mất trí nhớ thường xuyên alzheimer như thế nào. 
• Phòng tránh hội chứng mất trí nhớ thường xuyên alzheimer ra sao?